Tüm Türkiye Risk Altında! Dünyanın Sonunu Getirebilir! Kokarca Böceği Tüm Türkiye’de Yayılıyor
Rdgündem.com Özel Haber
11 Ekim 2025, İstanbul
Karadeniz kıyılarından başlayarak Marmara Bölgesi’ne kadar yayılan kahverengi kokarca böceği, artık yalnızca bölgesel bir problem olmaktan çıktı. Uzmanlara göre bu istilacı tür, önlem alınmadığı takdirde kısa sürede ülke genelinde ciddi zararlara yol açabilir. Sakarya ve çevresinde evlere giren, tarım alanlarında büyük kayıplara neden olan böceklerle mücadele için toplu ilaçlama çalışmaları başlatıldı. Peki, bu “dünyanın sonu” olarak nitelendirilen böcek tehdidi nedir ve Türkiye’yi nasıl etkileyecek?
Kahverengi Kokarca Böceği: Doğu Asya’dan Gelen Sessiz Tehdit
Kahverengi kokarca böceği (bilimsel adıyla *Halyomorpha halys*), doğu Asya kökenli bir istilacı türdür. Çin, Japonya ve Kore’de doğal olarak bulunan bu böcek, ticaret yollarıyla (ihracat ve ithalat) dünyaya yayılmıştır. Uzak mesafeleri kat edebilen ve iyi uçan yapısı, ayrıca çevresel faktörlere geniş toleransı sayesinde hızlı bir şekilde çoğalır. Türkiye’de ilk kez 2017 yılında, Gürcistan üzerinden Karadeniz’e giriş yaparak tespit edilmiştir. O tarihten bu yana popülasyonu hızla artmış, özellikle son yıllarda alarm verici bir yayılma göstermeye başlamıştır.
Uzmanlar, böceğin “küresel tarım için en tehlikeli türlerden biri” olduğunu vurgulamaktadır. Anavatanında doğal düşmanları olsa da, Türkiye’de bu denge bozulmuş durumdadır. Marmara Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi Dr. Öğr. Üyesi Yavuz Turan, “Bu böcekler istilacı ve çok dayanıklı. Uzak mesafelere çok iyi uçabiliyorlar, ihracat ve ithalat yoluyla hızla yayılıyorlar” diye uyarıyor.
Yayılma Hızı Alarm Verici: Karadeniz’den Marmara’ya, Oradan Ülke Geneline?
Böceğin yayılımı, sonbahar aylarında zirveye ulaşıyor. Kış uykusuna yatmak için korunaklı kapalı alanlar arayan kokarcalar, evlerin çatı aralarına, tuğla yarıklarına ve ahşap yüzeylere sığınıyor. Karadeniz kıyılarından başlayan istila, hızla Marmara Bölgesi’ne sıçramış durumda. Sakarya’nın Adapazarı, Ferizli ve Söğütlü ilçelerinde binaları saran böcekler, sosyal medyada dehşet verici görüntüler paylaşılmasına neden oldu. Bir apartmanın dış cephesi tamamen kahverengi bir örtüyle kaplanmış, vatandaşlar “kapı pencere açamıyoruz, aniden hücum ediyorlar” diye isyan ediyor.
Etkilenen bölgeler giderek genişliyor:
– Karadeniz Bölgesi: Samsun (Salıpazarı, Ünye, Terme, Çarşamba), Trabzon (9 ilçede yoğun), Giresun (Karadere Köyü), Ordu.
– Marmara Bölgesi: Sakarya (Adapazarı ve ilçeleri).
– Diğer Alanlar: Adana, İzmir ve Bilecik çevresinde de tespitler yapılmış.
Dr. Yavuz Turan, “Şu anda Karadeniz ve Marmara’nın kuzeyinde yoğun olarak görülüyor. Ancak Adana, İzmir ve Bilecik çevresinde de tespitlerimiz var. Etkili mücadele yürütülmezse kısa sürede tüm Türkiye’ye yayılabilir” diyerek tehlike çanlarını çalıyor. Uzmanlar, böceğin 17 ilde görüldüğünü ve bu sayının hızla artabileceğini belirtiyor.
Tarım ve Günlük Hayatı Felç Eden Zararlar
Kahverengi kokarca, yaklaşık 300 bitki türüne zarar veren bir yıkım makinesidir. Özellikle baklagiller (Fabaceae), patlıcangiller (Solanaceae) ve huşgiller (Betulaceae) familyalarındaki ürünlerde ciddi hasar bırakır. Dört iğneli sokucu emici ağzıyla bitki özsuyunu emerek meyve kalitesini düşürür, yaprak ve gövdelerde nekroza yol açar. Fındık, mısır, sebze ve meyve üreticileri için kabus gibidir. Giresun’da bahçe işlerini durduran böcekler, seneye fındık ve bağ üretimini tehdit ediyor. Ekonomik kayıplar milyarlarca lirayı bulabilir.
Günlük hayatta ise tam bir kaos yaratıyor. Evlere ve binalara aniden hücum eden sürüler, kapı ve pencerelerin açılmasını imkansız kılıyor. Rahatsız edildiğinde vücudunun altındaki bezlerden pis bir koku salgılayan böcek, hassas ciltlilerde alerjik reaksiyonlara neden olabiliyor. Sağlık Bakanlığı, “Böcekleri elle ezmeyin” uyarısı yapıyor. Giresun’un Karadere Köyü sakini Fatma Kara, yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Yaklaşık bir haftadır böcekler bahçemi istila etti. Tarlada sebze meyve toplamama engel oluyorlar. Bir anda çoğalıp her yeri sarıyorlar. Evde cam kapı açamıyorum, aniden içeriye hücum ediyorlar. Her yeri kilitledim, kapadım. Bahçeye çıkıp işlerimi yapamaz oldum. Nasıl böyle çoğalıp aynı anda hücum ediyorlar anlayamadım. Böyle giderse seneye ne fındık yapabiliriz ne bağ bahçe.”
Uzmanlardan Acil Çağrı: Bilimsel ve Toplu Mücadele Şart
Uzmanlar, böceğin “dünyanın sonunu getirebilir” iddialarını abartılı bulsa da, ciddiye alınması gerektiğini söylüyor. Trabzon İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürü Gürsel Çakıroğlu, “Kahverengi kokarca ile savaş kısa sürede bitmez. Uzun soluklu bir mücadele gerektiriyor. Vatandaşlarımız da evlerinde önlem almalı ve sürece destek vermeli” diyor. Dr. Turan ise, “İstilacı böceklerle mücadele bireysel değil, toplu yapılmalı. Kimyasal ilaçlama kısa vadede çözüm sağlasa da çevreye ve toprağa zarar verir. Bu nedenle biyolojik mücadele uzun vadede daha etkili olacaktır” uyarısında bulunuyor.
Hükümetten Hızlı Müdahale: İlaçlama ve Biyolojik Savaş
Tarım ve Orman Bakanlığı, 2023-2025 Kahverengi Kokarca İle Mücadele Eylem Planı kapsamında harekete geçti. Kırsal mahallelerde üreticilere 5000 litre ilaç desteği sağlanıyor. Sakarya’da Ferizli Kaymakamı Muhammed Kaya, “Toplu mücadele başlatıldı, İlçe Tarım Müdürlüğü koordinasyonunda geniş çaplı ilaçlama yapılacak” açıklamasını yaptı. Trabzon’da 9 ilçede 9 ekip biyosidal ilaçlama yürütüyor. Samsun’un Salıpazarı ilçesinde “cezbet-öldür” yöntemiyle saha çalışmaları yapılıyor.
Biyolojik mücadelede umut vadeden “samuray arısı” (Trissolcus japonicus) devreye sokuldu. Bu arı, kokarca yumurtalarını yok ederek popülasyonu doğal yoldan azaltıyor. Ayrıca bakteri toksinleri ve mikroorganizmalarla ilgili projeler yürütülüyor. Vatandaşlara öneriler: Evlere sineklik takın, akşamları ışıkları kapatın, böcekleri ezmeyin ve istilayı Alo 174 veya Tarım İl Müdürlüğü’ne bildirin.
Sonuç: Zaman Daralıyor, Eyleme Geçme Vakti
Kahverengi kokarca böceği tehdidi, Türkiye’nin tarım ve günlük hayatını tehdit eden bir felakete dönüşebilir. Uzmanlar, yerel yönetimler, tarım müdürlükleri ve vatandaşların ortak hareket etmesi gerektiğini vurguluyor. Eğer etkili önlemler alınmazsa, bu istila ülke geneline yayılıp ekonomik ve çevresel bir krize yol açabilir. Rdgündem.com olarak, gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Siz de yaşadığınız sorunları bizimle paylaşın!
Haber: R&D Gündem Editörleri
Kaynaklar: Tarım ve Orman Bakanlığı, Marmara Üniversitesi, Yerel Haber Ajansları
