Yerli Savaş Uçağı KAAN: Üretim Durdu, Hakan Fidan Nedenini Açıkladı.!
28 Eylül 2025 – Yeni Çağ Gazetesi
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Birleşmiş Milletler (BM) 80. Genel Kurulu kapsamında New York’ta gerçekleştirdiği basın toplantısında, Türkiye’nin gurur kaynağı olan 5. nesil yerli savaş uçağı KAAN projesinde yaşanan krizi gözler önüne serdi. Fidan, KAAN’a tedarik edilecek motorların lisanslarının ABD tarafından durdurulduğunu ve üretimin bu nedenle sekteye uğradığını açıkladı. Bu gelişme, Türkiye’nin savunma sanayii hamlesinde kritik bir engel olarak nitelendiriliyor.
Fidan’dan Net Uyarı: “Lisanslar Çıkmazsa Üretim Başlayamaz”
New York Türkevi’nde basın mensuplarının sorularını yanıtlayan Bakan Fidan, ABD’nin 2019’dan bu yana uyguladığı CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act) yaptırımlarının Türkiye-ABD ilişkilerinde yarattığı sıkıntılara dikkat çekti. İki NATO müttefiki ülke arasında alım süreçlerini engelleyen bu yaptırımların, KAAN projesini doğrudan etkilediğini belirten Fidan, şu çarpıcı ifadeleri kullandı:
– “Şu anda almayı beklediğimiz F-35 ve KAAN’ın motorları var. ABD Kongresi’nde bekletiliyor ve lisansları durmuş durumda. Onların lisanslarının hayata geçirilmesi ve motorların gelmesi lazım ki KAAN’ların üretimi başlayabilsin. Bizim ABD ile olan ilişkimizde sınırlamaların olması, bizi ister istemez uluslararası sistemde daha farklı arayışların içerisine itecek. Kendi yeteneklerimizi elbette geliştiriyoruz ancak hiçbir ülke, sadece kendi geliştirdikleri ile kendisi için yeterli hale gelemez.”
Fidan’ın açıklamaları, KAAN’ın seri üretim aşamasına geçememesinin temel nedenini netleştirdi. Projenin ilk uçuş testleri, ABD menşeli F-16 motorları kullanılarak gerçekleştirilmiş olsa da, tam kapasiteli üretim için beklenen yüksek performanslı motorların lisans sorunu, süreci tıkıyor. Bakan, bu engelin iki ülke arasındaki stratejik iş birliğini zedelendiğini vurgulayarak, “CAATSA’nın üzerimizdeki sınırlamaları artık sona ermeli” çağrısında bulundu.
KAAN Projesi Nedir? Türkiye’nin Havacılıkta Dev Adımı
Türkiye’nin ilk 5. nesil muharip uçağı olan KAAN (Milli Muharip Uçak – MMU), Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından geliştiriliyor. Proje, 2010’larda başlayan çalışmaların meyvesi olarak 2023’te resmi tanıtımıyla gündeme geldi ve 2024’te ilk uçuş testini başarıyla tamamladı. Stealth (görünmezlik) teknolojisi, yapay zeka entegrasyonu ve yüksek manevra kabiliyetiyle donatılan KAAN, F-35’e alternatif olarak tasarlandı. Hedef, 2030’lu yıllarda Türk Hava Kuvvetleri’nin envanterine girmesi ve ihracata açılması.
Ancak proje, dışa bağımlı bileşenler nedeniyle zorluklar yaşıyor. Özellikle motor tedariki, ABD’li General Electric (GE) ve Pratt & Whitney ortaklığındaki F110 motorlarının lisansına bağlı. CAATSA yaptırımları, S-400 alımı sonrası devreye girdi ve F-35 programından Türkiye’nin çıkarılmasına yol açmıştı. Bu yaptırımlar, KAAN’ın motorlarını da kapsıyor ve üretim hattını durdurma noktasına getirdi.
CAATSA Yaptırımları: 2019’dan Beri Devam Eden Kriz
CAATSA, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alımı nedeniyle Türkiye’ye uygulanan yaptırımların temelini oluşturuyor. 2019’da Kongre’nin onayıyla yürürlüğe giren yasa, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) dahil Türk kurumlarına ihracat lisanslarını yasakladı. Son dönemde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump ile Beyaz Saray’daki görüşmesi, yaptırımların kaldırılmasına dair umutları yeşertmişti. Trump, Erdoğan’ın “bir adım atması” halinde CAATSA’nın gözden geçirilebileceğini belirtmişti. Fidan da bu görüşmede savunma iş birliğinin masaya yatırıldığını doğruladı, ancak Kongre’deki onay sürecinin hala belirsiz olduğunu ifade etti.
Uzmanlar, bu durumun Türkiye’yi alternatif motor geliştirme çalışmalarına hızlandıracağını öngörüyor. TUSAŞ Motor Sanayii (TEI), yerli motor prototipleri üzerinde yoğunlaşırken, İngiltere veya Avrupa ülkeleriyle olası iş birlikleri gündemde. Fidan, “ABD ile çözmeliyiz, yoksa farklı arayışlara yöneleceğiz” diyerek, diplomatik baskının artacağını ima etti.
Tepkiler ve Gelecek Senaryoları
Açıklama sonrası savunma sanayii çevrelerinden tepkiler yağdı. Eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Abidin Ünal, “KAAN gibi stratejik bir projenin dış engellere takılması kabul edilemez. Yerlileşme hızlanmalı” dedi. Muhalefet cephesinden ise CHP’li vekiller, hükümetin S-400 tercihinin bedelini ödediğini savundu. Öte yandan, Baykar gibi firmaların ABD ile ortak üretim talepleri, ilişkilerin iki yönlü olabileceğini gösteriyor.
Peki, KAAN’ın geleceği ne olacak? Kısa vadede, mevcut stok motorlarla test uçuşları devam edebilir. Uzun vadede ise CAATSA’nın kaldırılması, Erdoğan-Trump zirvesinin meyvesini vermesiyle mümkün. Aksi takdirde, Türkiye’nin motor bağımsızlığı için 5-7 yıllık bir AR-GE maratonu bekliyor. BM Genel Kurulu’ndaki bu açıklama, Türkiye’nin savunma diplomasisinde yeni bir sayfa açabilir mi? Gözler Washington’a çevrilmiş durumda.
rdgundem.com editörleri, bu haberi Dışişleri Bakanlığı kaynakları ve uluslararası basın derlemelerinden hazırlamıştır. Gelişmeleri anbean takip ediyoruz.
