Trump’tan F-35 Açıklaması: “Erdoğan Bizim İçin Bir Şey Yaparsa Anlaşma Kolayca Yapılır”
Tarih: 26 Eylül 2025
Yer: Washington D.C.
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile gerçekleştirdiği görüşmenin ardından, Türkiye’nin uzun süredir beklediği F-35 savaş uçağı programına dönüşü konusunda dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Trump, muhabirlerin F-35 anlaşması sorusuna, “İstersem kolayca yapabilirim. Duruma bağlı. Eğer Erdoğan bizim için bir şey yaparsa…” yanıtını vererek, anlaşmanın karşılıklı çıkarlara bağlı olduğunu vurguladı. Bu ifade, iki ülke arasındaki savunma sanayi ilişkilerinde yeni bir sayfa açılabileceğine işaret ederken, ABD’nin Rusya politikasında Türkiye’ye yönelik taleplerini de ortaya koydu.
Görüşmenin Arka Planı
Beyaz Saray’da yaklaşık iki saat süren görüşme, Trump ve Erdoğan’ın uzun yıllara dayanan “kişisel dostluğunu” bir kez daha ön plana çıkardı. Trump, Erdoğan’ı “tough man” (sert adam) olarak nitelendirerek, “O, kendi fikirlerine sahip bir adam” dedi. Görüşme, ABD-Türkiye ilişkilerinde savunma, enerji ve bölgesel güvenlik başlıklarını kapsadı. Özellikle, Türkiye’nin 2019’da Rus yapımı S-400 hava savunma sistemini alması nedeniyle F-35 programından çıkarılması, yıllardır iki ülke arasında gerginlik kaynağı olmuştu. Bu durum, CAATSA yaptırımlarını tetiklemiş ve Türkiye’nin NATO içindeki rolünü sorgulatmıştı.
Trump, görüşme öncesi sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birçok ticaret ve askeri anlaşma üzerinde çalışıyoruz; bunlar arasında büyük ölçekli Boeing uçak alımı, önemli bir F-16 anlaşması ve F-35 görüşmelerinin olumlu sonuçlanması yer alıyor” demişti. Görüşme sonrası ise, F-35’lerin yanı sıra F-16’ların da masada olduğu ve Türkiye’nin 40 adet F-16 uçağı ile 79 modernizasyon kiti talebinin ilerlediği belirtildi.
Trump’ın Açıklaması Ne Anlama Geliyor?
Muhabirlerin “F-35 konusunda anlaşma yapar mısınız?” sorusuna Trump’ın verdiği yanıt, diplomatik bir pazarlık sinyali olarak yorumlandı. Başkan, “F-35’ler konusunda Türkiye ile rahatlıkla anlaşma yapabiliriz ama önce Erdoğan da bizim için bir şeyler yapacak” diyerek, anlaşmanın tek taraflı olmayacağını netleştirdi. Kaynaklar, Trump’ın bu “karşılık” talebinin öncelikle Türkiye’nin Rusya’dan petrol ithalatını durdurması olduğunu belirtiyor. Trump, Oval Ofis’te, “Rusya’nın Ukrayna’daki saldırganlığına devam ettiği sürece Erdoğan’ın Rusya’dan petrol almasını durdurmasını isterim. Bu, onun yapabileceği en iyi şey olurdu” ifadelerini kullandı.
ABD’li yetkililere göre, Türkiye, Avrupa’da Rusya petrolünün en büyük alıcılarından biri konumunda. Trump, NATO müttefiklerinin Rusya’ya yönelik ekonomik baskıyı artırması halinde, Rusya’ya karşı daha büyük yaptırımlar uygulamaya hazır olduklarını dile getirdi. Ayrıca, görüşmede Suriye’deki gelişmeler, Gazze’deki çatışmalar ve İbrahim Anlaşmaları da ele alındı. Trump, Erdoğan’ı “Ortodoks seminerini yeniden açma” konusunda da teşvik etti; bu, Yunanistan ve AB ile ilişkileri yumuşatabilecek bir adım olarak görülüyor.
F-35 Krizi ve Türkiye’nin Talepleri
Türkiye, F-35 programına 1 milyar 300-400 milyon dolar ödeme yaparak katılmış, hatta uçakların bazı parçalarını üreten bir endüstriyel ortak konumundaydı. Ancak S-400 alımı sonrası programdan çıkarılan Ankara, 100 adet F-35 siparişini kaybetmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fox News’a verdiği röportajda, “Bu yasağın stratejik bir ortaklık için uygun olmadığını düşünüyorum” diyerek tepkisini dile getirmişti.
Görüşme sonrası ABD’nin Türkiye Büyükelçisi Tom Barrack, “F-35 ve CAATSA yaptırımları konusunda yıl sonuna kadar bir çözüme ulaşabileceğimize inanıyorum. Trump ve Erdoğan, bakanlarımıza ‘Bunu bitirin, bir yolunu bulun’ talimatı verdi” açıklamasını yaptı. Olası bir anlaşma için önerilen formüller arasında, S-400’lerin Suriye’ye taşınması veya NATO sistemleriyle entegre edilmemesi yer alıyor. Türkiye ise, F-35’lere ek olarak Boeing’den 250’ye kadar yolcu uçağı siparişi vermeyi planlıyor; bu, ABD’de 35 bin istihdam yaratacak bir anlaşma olarak Trump tarafından “büyük gelişme” olarak nitelendirildi.
Tepkiler ve Endişeler
Trump’ın açıklaması, ABD Kongresi’nde tartışma yarattı. Bipartizan Hellenic Caucus (Yunan lobisi), “Türkiye’nin Rusya ile askeri işbirliği ve uluslararası normlara uymaması nedeniyle F-35 satışına temkinli yaklaşılmalı” uyarısında bulundu. İsrail ise, Erdoğan-Trump yakınlaşmasından endişe duyuyor. Telegraph gazetesi, “Trump’ın F-35 anlaşması, İsrail için tehlike çanları çalıyor” başlıklı yazısında, Suriye’deki çıkar çatışmalarına dikkat çekti. Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya “Ankara ile ilişkilerde makul olun” çağrısı yaptı.
Türk medyasında ise iyimser bir hava hakim. BirGün Gazetesi, Trump’ın sözlerini “Erdoğan’ı işaret ederek: O hileli seçimleri herkesten iyi bilir” başlığıyla duyururken, SavunmaSanayiST, “F-35 süreci masada, olumlu sonuç bekliyoruz” yorumunu yaptı. X (eski Twitter) platformunda ise kullanıcılar, #TrumpErdoğan etiketiyle paylaşımlar yaptı; bir kullanıcı, “Masada strateji ve pazarlık tam gaz” diye yazdı.
Sonuç: Yeni Bir Dönem Mi?
Trump-Erdoğan görüşmesi, ABD-Türkiye ilişkilerinde “yumuşama” sinyalleri verse de, Rusya petrolü ve S-400 gibi engeller devam ediyor. Analistler, Erdoğan’ın Trump’a sunduğu “paket” (Ukrayna arabuluculuğu, Gazze’de rol alma) karşılığında F-35’lere dönüşün mümkün olduğunu düşünüyor. Carnegie Europe düşünce kuruluşundan Sinan Ülgen, “Erdoğan, Trump’a malzeme getiriyor; karşılığında F-35 programına dönüş istiyor” dedi.
Gelişmeleri takip ediyoruz. Bu anlaşma, NATO’nun ikinci büyük ordusu olan Türkiye’nin hava gücünü güçlendirirken, ABD’nin Orta Doğu ve Karadeniz stratejisini de etkileyebilir.
RDGündem.com
Kaynaklar: Reuters, AP News, BBC Türkçe, Bloomberg HT ve X platformu paylaşımları.
