Zekanın Kilidini Açmak: Marmoset’ler İnsan Beyninin Evriminin Gizli Sırlarını Açığa Çıkarıyor…
Zürih Üniversitesi araştırmacıları, sosyal etkileşimlerin marmosetlerde beyin olgunlaşmasını insanlarda olduğu gibi geciktirdiğini buldu. Bu uzun gelişim aşaması, onların karmaşık sosyal davranışları için hayati önem taşıyan öğrenmeyi artırır.
Araştırmacılar, sosyal etkileşimlerin yaygın marmosetlerde beyin gelişimini nasıl etkilediğini ortaya çıkararak insan evrimiyle paralellikler kurdular.
Çalışma, sosyal işlemede yer alan beyin bölgelerinin yavaş olgunlaştığını ve insanlarda görülen gelişimi yansıttığını ortaya koyuyor. Bu uzun süreli beyin olgunlaşması, bu primatlarda gözlemlenen gelişmiş sosyo-bilişsel becerilerin altında yatan sosyal etkileşimlerden uzun süreli öğrenmeyi destekliyor.
Primat beyin gelişimi, türler arasında sosyal yapılarına göre farklılık gösteren çeşitli faktörlerden etkilenir . Büyük maymunlar gibi bağımsız üreyenlerde, ebeveynler yalnızca yavruları büyütmekten sorumludur. Ancak, sıradan marmosetler ( Callithrix jacchus ) ve insanlar gibi işbirlikçi yetiştiricilerde, diğer grup üyeleri de yavruları doğumdan itibaren büyütmeye yardımcı olur.
Zürih Üniversitesi Evrimsel Antropoloji Bölümü’nden Paola Cerrito liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi, bu sosyal etkileşimlerin yaygın marmosetlerde beyin gelişimini nasıl etkilediğini araştırdı. Çalışmaları, beyin büyümesinin zamanlaması ve sosyo-bilişsel becerilerle, özellikle marmosetlerde görülen prososyal ve işbirlikçi davranışlarla olan bağlantısına ışık tutuyor.
Sosyal Etkileşimler ve Beyin Olgunlaşması
Araştırma ekibi, manyetik rezonans verilerini kullanarak beyin gelişimini analiz etti ve marmosetlerde sosyal etkileşimlerin işlenmesinde yer alan beyin bölgelerinin insanlara benzer şekilde uzun süreli bir gelişim gösterdiğini gösterdi. Bu beyin bölgeleri yalnızca erken yetişkinlikte olgunluğa erişir ve bu da hayvanların sosyal etkileşimlerden daha uzun süre öğrenmelerine olanak tanır.
İnsanlar gibi, olgunlaşmamış marmoset maymunları da doğumdan itibaren birden fazla bakıcı tarafından çevrelenir ve bakılır ve bu nedenle yoğun bir sosyal etkileşime maruz kalırlar. Beslenme aynı zamanda bir işbirliği işidir: olgunlaşmamış hayvanlar grup üyeleri tarafından beslenir ve yaşlandıkça anneleri bir sonraki yavruyla meşgul olduğu için yiyecek dilenmek zorunda kalırlar. Çalışmaya göre, birkaç grup üyesinden bakım alma ihtiyacı beyin gelişimini önemli ölçüde şekillendirir ve bu primatların gelişmiş sosyo-bilişsel motivasyonuna (ve gözlemlenen becerilere) katkıda bulunur.
Güney Amerika ormanlarına özgü olan marmosetler, benzersiz sosyal dinamikleri ve ifade edici çağrılarıyla tanınan minik, çevik primatlardır. Birbirine sıkı sıkıya bağlı gruplar halinde yaşayan bu primatlar, sosyal ve bilişsel gelişime dair değerli içgörüler sunan ilgi çekici davranışlar sergiler.
Karşılaştırmalı Görüşler ve İnsan Evrimi
İnsanlarla benzerlikleri göz önüne alındığında, marmosetlerin sosyal bilişin evrimini incelemek için önemli bir model olduğu söylenebilir. Cerrito, “Bulgularımız, sosyal deneyimlerin sadece primatlarda değil, aynı zamanda insanlarda da sinirsel ve bilişsel ağların oluşumundaki önemini vurguluyor” diye açıklıyor.
İşbirlikçi üreme türlerinde bebeklerin yaşamını karakterize eden erken yaşam sosyal girdileri, insanların belirgin sosyal motivasyonunun gelişiminde itici bir güç olabilir. Cerrito, “Bu içgörünün evrimsel biyolojiden sinirbilime ve psikolojiye kadar çeşitli alanlarda etkisi olabilir” diye ekliyor.
