Bu Ekvador kurbağası 100 yıl boyunca kayıptı – ta ki şimdiye kadar…
İşte 2022’de bir araştırma gezisi sırasında bulunan ve daha sonra Pristimantis ruidus olarak tanımlanan iki dişi kurbağadan biri . Bu türün canlı olarak fotoğraflanması ilk kez oluyor.
Bilim insanları, bu yeniden keşfin ülkenin en çok bozulmuş ekosistemi olan güney And Dağları’nı korumak için hayati önem taşıyacağına inanıyor.
Gölgelerde saklanan ve uzun süredir kayıp olan kurbağa, Ekvador’daki çevrecilere umut ışığı oldu.
2022’de biyolog Juan Sánchez-Nivicela ve ekibi, Ekvador And Dağları’ndaki Molleturo Ormanı’na yaptıkları bir keşif gezisinde yoğun bitki örtüsünün içinden geçtiler. Geceleri, Sangay yanardağı kilometrelerce ötede sürekli gürlerken, araştırmacılar dolunayın parıltısı altında yeni, nadir ve kaybolmuş amfibi türlerini aradılar.
Bir an için yanardağın gürültüsü kısa bir süreliğine kesildi ve ay ışığı ormanın ortasındaki devrilmiş bir ağacın açıklığını aydınlattı. Bilim insanları ona yaklaştıklarında hemen tanımlayamadıkları iki minik kurbağa buldular. Geçtiğimiz ay, ekip Zoosystematics and Evolution dergisinde kurbağaların Pristimantis ruidus türüne ait olduğunu bildirdi . Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN), zoolog George Tate’in kurbağayı ilk olarak 1922’de keşfetmesinden bu yana hiçbir bilim insanının onu vahşi doğada görmemesi nedeniyle bu türü “muhtemelen nesli tükenmiş” olarak listelemişti.
“Bu keşif bizi umutla dolduruyor,” diyor biyolog María del Carmen Vizcaíno, Ekvador’da amfibi koruma çalışmalarına adanmış 26’dan fazla kurumun oluşturduğu bir koalisyon olan Alianza Jambato’nun yöneticisi. Yeni çalışmada yer almayan Vizcaíno, P. ruidus’un madencilik ve yasadışı ormancılık nedeniyle Ekvador’un en çok bozulmuş ekosistemi olan güney And Dağları’nı korumak için verilen yasal mücadelede bir “direniş bayrağı” olabileceğine inanıyor.
Belirsizliğin dışında
1970’lerde, herpetolog John D. Lynch, güney Ekvador’dan birkaç tür aradı ve tanımladı, ancak P. ruidus ile hiç karşılaşmadı . Bunun yerine, Lynch türe ilişkin açıklamalarını yaklaşık elli yıl önce toplanan Tate’in muhafaza edilmiş örneklerine dayandırdı. Quito’daki San Francisco Üniversitesi’ndeki Sánchez-Nivicela’nın laboratuvarında, ekip topladıkları yabani kurbağaları Lynch’in anlatımıyla karşılaştırdı.
İki kurbağa, Lynch’in tarif ettiği ve çizdiği gibi, pürüzlü derileri, birçok çıkıntıları ve sırtlarında tekil W şeklinde çıkıntıları ile ortaya çıktı. Bazı kurbağaların timpanları veya kulak zarları başlarından dışarı çıkmıyordu, ancak P. ruidus’unkiler öyle değildi —ve vahşi kurbağalarınkiler de öyle değildi. “Çıldırdık,” diyor Sánchez-Nivicela. “Mükemmeldi. Açıklama mükemmel bir şekilde uyuşuyordu.”
Universidad Técnica Particular de Loja’daki araştırmacılar ayrıca iki dişinin DNA’sını bir gen bankasında saklanan 35 diğer Pristimantis türünün DNA’sıyla karşılaştırdı . Kurbağaların genetik şablonu başka hiçbir türle uyuşmuyordu ve yeniden keşfi doğruladı. “Hiçbir şeyle uyuşmuyordu çünkü bu hayvandan hiçbir zaman genetik materyal yoktu,” diyor Sánchez-Nivicela.
P. ruidus’un yeniden keşfi , “sadece Ekvador’da değil, dünyada da bulabileceğiniz tek yer olabilecek yeri korumak için ikinci bir şans” diyor Universidad Técnica Particular de Loja’da herpetolog olan Diego Armijos Ojeda. Armijos Ojeda ayrıca 2019’da Ekvador’un amfibi türlerinin Kırmızı Listesi değerlendirmesini güncelleyen bir IUCN grubunun parçasıydı ve bu, ülkedeki toplam türlerin %57’sine denk gelen 363 amfibinin tehdit altında olduğunu gösterdi .
Koruma savaşları
Ernesto Arbeláez, nesli tükendiği düşünülen bir başka kurbağa türünün yavrularını aramak için diz çökmüş durumda.
Ekvador’daki herpetologlar ve aktivistler, ülkenin biyolojik çeşitliliğine yönelik önemli tehditlerle yüzleşmek için amfibi yeniden keşiflerinden yararlandılar. Örneğin, 2019’da birkaç koruma STK’sı ve kuzey Ekvador toplulukları, Atelopus longirostris’i ( 30 yıl sonra yeniden keşfedilen bir harlequin kurbağa türü ) devletin Şilili CODELCO şirketine ve ulusal madencilik şirketi Enami EP’ye verdiği madencilik imtiyazlarına karşı mücadelelerinin sembolü yaptılar .
Aktivistler ve bilim insanları, Kuzey Ekvador’daki madencilik faaliyetlerinin doğanın haklarını ihlal ettiği ve araştırmacıların A. longirostris’i bulduğu yerin yakınındaki yaşam alanlarını kirlettiği konusunda uyardı . Korumacılar, madencilik şirketlerinin girişini onaylayan çevresel etki çalışmalarının ülkenin kuzeyindeki Intag Vadisi’nde yaşayan türleri hesaba katmadığını ileri sürerek dava açtı. Dahası, çalışmalar A. longirostris gibi nesli tükenmekte olan türleri korumak için önlemler önermeyi ihmal etti . Madencilik şirketlerine karşı yaklaşık beş yıl süren yasal mücadelelerin ardından, bir yargıç bu yılın başlarında topluluklar ve STK’lar lehine karar vererek Llurimagua madencilik projesinin işletme lisansını iptal etti.
Quito’daki Jambatu Amfibi Araştırma ve Koruma Merkezi’nin proje koordinatörü olan biyolog Andrea Terán Valdez, “Bir savaş kazandık,” diyor . “Sorun şu ki, yasa aynı kaldığı sürece hiçbir şey değişmeyecek,” diyor.
Batı Ekvador’daki And Dağları eteklerindeki ormanlar, P. ruidus’un yeniden ortaya çıktığı Molleturo Ormanı da dahil olmak üzere, yirmi yıllık yoğun ormansızlaşma, arazi kullanımındaki değişiklikler ve madencilikten sonra artık orijinal kapsamlarının yalnızca yüzde 30’unu koruyor. Sánchez-Nivicela ve ekibi, keşfettikleri ve amfibiler listesine ekledikleri her türün ormanı koruma amaçlarını güçlendirdiğine inanıyor. Laboratuvarda, diğer kurbağaların yeni veya yeniden keşfedilen türlere ait olup olmadığını doğrulamak için Pristimantis ruidus’un genetik materyalini kullanacaklar . Bu arada, araştırmacılar nesli tükendiğine inanılan daha fazla amfibi bulmaya kararlılar. “İnancımız var,” diyor Sánchez-Nivicela. “Hâlâ orada olduklarını düşünüyoruz.”
